1. Co to jest azbest

Azbest jest nazwą handlowa włóknistych minerałów, które występują naturalnie w przyrodzie. Azbest znany jest od kilku tysięcy lat, zaś jego szerokie zastosowanie nastąpiło w okresie ostatnich stu lat. Z uwagi na swoje zalety takie jak: odporność na wysokie i niskie temperatury, działanie mrozu, substancji żrących, dobre właściwości mechaniczne, wytrzymałość na rozciąganie i zgniatanie, azbest stosowany był w produkcji około 3000 wyrobów przemysłowych. Wykorzystywano go głównie do produkcji materiałów budowlanych, szczególnie płyt dachowych i elewacyjnych, a także do produkcji kształtek do kanałów wentylacyjnych, instalacyjnych, wyrobów tekstylnych, mas ogniotrwałych i uszczelniających.

2. Historia azbestu w Polsce

Okres stosowania azbestu w budownictwie na szeroką skalę to lata 60-te ubiegłego wieku. Lekkie, wytrzymałe na działanie atmosferycznych płyty eternitowe zastąpiły strzechy i inne łatwopalne pokrycia dachowe, powszechnie stosowane szczególnie we wschodniej i centralnej Polsce. Stosowano je także jako płyty elewacyjne w budownictwie wielkopłytowych. Trwałość tych materiałów wynosi 30 - 60 lat. Największe zainteresowanie dostawami płyt azbestowo - cementowych do pokrycia dachów miało miejsce na terenach wiejskich, we wschodniej i centralnej Polsce. W województwach, na terenie których znajdują się aglomeracje miejskie istniało duże zapotrzebowanie na płyty płaskie wykorzystywane jako materiał elewacyjny. Poza budownictwem azbest stosowano także w innych gałęziach przemysłowych m.in. w przemyśle chemicznym, hutniczym, szklarskim, ceramicznym, motoryzacyjnym, stoczniowym, w transporcie i energetyce.

3. Dlaczego należy usunąć azbest

Niektóre spośród wymienionych wyrobów azbestowych są źródłem emisji włókien azbestowych do środowiska, co stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia. Włókna azbestu są praktycznie niezniszczalne, a stopniowa degradacja wyrobów azbestowych powoduje uwalnianie włókien do powietrza. Ich wdychanie i kumulowanie się w płucach może powodować choroby układu oddechowego, w tym zwykle po kilkunastu latach pojawienie się nowotworów azbestozależnych. W latach osiemdziesiątych XX wieku azbest został uznany za jeden najbardziej rozpowszechnionych czynników rakotwórczych w środowisku i obecnie wiadomo, że jest on jedynym z najgroźniejszych zanieczyszczeń na Ziemi.

4. Zakaz stosowania azbestu

W Polsce zakazano produkcji, importu i stosowania wyrobów azbestowych 19 czerwca 1997r. Odpowiednią ustawę o zakazie stosowania wyrobów zawierających azbest znajduje się w Dzienniku Ustaw z 2004r. Nr 3, poz. 20 z późniejszymi zmianami. W efekcie, zgodnie z tą ustawą, produkcja płyt azbestowo- cementowych została zakończona do 28 września 1998 rroku, natomiast od 28 marca 1999 roku obowiązuję zakaz obrotu azbestem i wyrobami zawierającymi azbest. Wszystkie wyroby zawierające azbest muszą być wycofane z użytkowania na terenie Polski do końca 2032 roku.

5. Usuwanie azbestu

Jeżeli na terenie danego obiektu znajdują się wyroby azbestowe wymagające usunięcia należy pamiętać, że:

• może dokonać tego tylko odpowiednio przeszkolona osoba lub profesjonalna firma posiadająca uprawnienia, odpowiedni sprzęt i zatwierdzony przez starostę program gospodarowania odpadami niebezpiecznymi,
• wszystkie prace związane z usuwaniem azbestu, muszą być prowadzone na mokro, co zapobiega uwalnianiu włókien azbestowych do powietrza i minimalizuję ich wdychania ich do płuc ,
• niebezpieczne odpady zawierające azbest muszą być unieszkodliwione poprzez składowanie w odpowiednio wyznaczonych do tego miejscach - nie mogą być pozostawianie na terenie posesji, bądź wyrzucane na „dzikie wysypiska”.

6. Gdzie szukać informacji i pomocy dotyczącej usuwania azbestu

Wszelkie informacje na temat usuwania wyrobów azbestowych, w tym informacje o profesjonalnych firmach oraz składowiskach wyrobów azbestowych można uzyskać w urzędzie gminy oraz na stronach internetowych: www.bazaazbestowa.pl oraz www.mg.gov.pl.

Istnieje możliwość pozyskania dofinansowania na usuwanie wyrobów azbestowych. Bank Ochrony Środowiska we współpracy z Wojewódzkimi Funduszami Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej udziela preferencyjnych, proekologicznych kredytów na bezpieczne usuwanie wyrobów zawierających azbest i ich unieszkodliwienie poprzez złożenie na składowisko i przedsięwzięcia termomodernizacyjne. Istotnym źródłem finansowania są środki unijne przeznaczone na działania związane z ochroną środowiska przed azbestem, o które jednostki samorządowe mogą występować samodzielnie lub w układzie porozumień, np. międzygminnych, co zwiększa szansę na uzyskanie wsparcia finansowego.